فتق دیسک کمر به چه معناست؟

در مقاله پیش رو قصد داریم اطلاعات جامعی را در خصوص فتق دیسک کمر با شما در میان بگذاریم. مهره ها و استخوان هایی که در پشت بدن ستون فقرات را تشکیل می‌دهند، تحت محافظت دیسک ها قرار دارند. دیسک ها شبیه به بالش های گرد و کوچکی هستند که یک لایه بیرونی حلقه ای شکل و سخت آن‌ها را احاطه کرده است. در حقیقت دیسک هایی که مابین مهره های ستون فقرات قرار گرفته اند عملکردی شبیه به ضربه گیر برای استخوان های ستون فقرات دارند. فتق دیسک همان برآمدگی، لغزش یا پاره شدن قطعه ای از هسته دیسک است. هرچقدر از عمر انسان می‌گذرد میزان ضعف و آسیب پذیری دیسک هم افزایش می‌یابد. دیسک های دچار فتق غالبا در مراحل اولیه دژنریشن هستند.

کانال نخاعی دارای فضای محدودی است. این فضا برای قطعه دیسک جا به جا شده و عصب نخاعی، کافی نیست. بنابراین با جا به جایی انجام شده فشار وارده از جانب دیسک بر روی اعصاب ستون فقرات موجب احساس درد شدید می‌شود‌. فتق دیسک ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات فرد ایجاد شود‌. اما این عارضه در قسمت تحتانی کمر خود را به شکل شایع تری نشان می‌دهد. البته در موارد زیادی شاهد فتق دیسک در ناحیه گردن نیز هستیم. اینکه کدام ناحیه درد بیشتری را تجربه کند بستگی به این دارد که چه قسمتی از ستون فقرات تحت تاثیر قرار گرفته باشد.

علل عارضه فتق دیسک کمر

برای اینکه از بروز عارضه فتق دیسک کمر جلوگیری کنید، بهتر است با علل بروز آن آشنا شوید. گاهی اوقات یک فشار یا آسیب شدید می‌تواند منجر به وقوع فتق دیسک شود. برای مثال ممکن است یک شی سنگین را از جای خود بردارید و دیسک کمرتان آسیب ببیند. با همه‌ی این اوصاف افزایش سن باعث می‌شود که رباط های نگهدارنده دیسک‌ها با گذر زمان ضعیف شوند. هرچقدر این موضوع پیشرفت بیشتری داشته باشد، احتمال اینکه با یک فشار یا حرکت جزئی دیسک پاره شود، افزایش می‌یابد.

گاهی اوقات تحقیقات، بروز عارضه فتق دیسک را در خانواده هایی که چندین عضو مبتلا داشته اند، بیشتر می‌دانند. فتق دیسک ممکن است علت‌های دیگری هم داشته باشد. اگر در حین انجام تمرینات ورزشی بدن دچار کشیدگی بیش از حد شود، احتمال فتق دیسک وجود دارد. پرش از ارتفاع، وزنه برداری، پیچش ناگهانی بدن، فعالیت های بدنی سخت و… همگی از علل مهم قابل توجه هستند. چاقی و اضافه وزن هم ریسک ابتلا را تا حد زیادی بالاتر می‌برد.

درمان فتق دیسک کمر

علائمی که باید به آن‌ها توجه کنید

دانستن علائم فتق دیسک کمر به شما کمک می‌کند تا هرچه سریع‌تر اقدامات درمانی لازم را شروع کنید. علائم فتق دیسک با توجه به موقعیت و اندازه فتق ممکن است متقاوت باشند. در صورتی که فتق دیسک به کمر فرد فشاری وارد نکند، بیمار اصلا دردی احساس نخواهد کرد. بنابراین ممکن است به طور خاموش این عارضه در بدن انسان وجود داشته باشد. اما باز هم برخی علائم و دردها در تشخیص بهتر موضوع، کمک کننده هستند. درد در ناحیه پا، کمر، باسن، ران، ماهیچه ساق و… جزء علائمی هستند که از اهمیت آن‌ها نباید غافل شوید.

فرد دچار فتق دیسک کمر ممکن است دچار بی حسی یا سوزن سوزن شدن برخی از اندام های بدن شود. جالب است بدانید که علائم حتی تا مرز از دست دادن اختیار فرد برای ادرار و مدفوع هم پیش می‌روند. زمانی که فتق دیسک رخ می‌دهد فرد تعادل خود را در راه رفتن از دست می‌دهد و دچار  گرفتگی عضلات می‌شود. فعالیت های عادی بدن نظیر نشستن و بلند شدن برای مبتلا بسیار سخت و دردناک خواهند شد. معمولا یک سمت بدن تحت تاثیر فشار قرار می‌گیرد. به همین جهت است که معمولا بیماران با دردهای یک طرفه مواجه هستند. توصیف درد فتق دیسک به صورت تیز و به شکل شوک الکتریکی تعریف می‌شود. درد فتق دیسک اغلب با ایستادن، نشستن و راه رفتن تشدید می‌شود‌.

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک

مراجعه به پزشک در زمان مناسب همواره فرایند درمان فتق دیسک کمر را تسهیل می‌کند. بسیاری از فتق های دیسک احتیاجی به جراحی ندارند. برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید دستورالعمل هایی که در ادامه بیان می‌کنیم را جدی بگیرید. قبل از مراجعه به پزشک حداقل ۲ الی ۳ روز فعالیت‌های خود را محدود کنید. پیاده روی تا حدی که برایتان قابل تحمل باشد، منعی ندارد. مصرف قرص مسکن با مشورت پزشک توصیه می‌شود. سعی کنید در این بازه، مدت زمان طولانی به سراغ تخت‌خواب نروید. معمولا در ابتدا تصویربرداری MRI  لازم نیست. اگر علائم بیش از ۴ هفته طول بکشند بهتر است تصویربرداری انجام شود. وقتی که متوجه ضعف قابل توجه در پا، عدم کنترل ادرار یا مدفوع، از دست دادن احساس در ناحیه تناسلی و… شدید، تصویربرداری فوری توصیه می‌شود.

تفاوت دیسک سالم و آسیب دیده

تشخیص فتق دیسک کمر

برای تشخیص فتق دیسک کمر بهتر است نهایت همکاری را با پزشک معالج خود داشته باشید. در ابتدا لازم است تا سوابق بیماری خود را برای پزشک شرح دهید. معمولا پزشک با انجام برخی از معاینات فیزیکی تلاش می‌کند تا به تشخیص عارضه بپردازد. اگر علائم کافی در حین معاینه خود را نشان دهند دیگر نیازی نیست که سایر آزمایش های تشخیصی انجام شوند. البته در بسیاری موارد تشخیص فتق دیسک به همین آسانی نیست. اگر پزشک در معاینه حضوری اطلاعات کافی به دست نیاورد، از بیمار تقاضا می‌کند تا نتیجه تصویربرداری از ستون فقرات خود را برایش تهیه کند. بنابراین رایج ترین روش تشخیص، تصویربرداری است. تصویر برداری با اشعه ایکس، ام آر آی، سی تی اسکن، میلوگرام و… در تشخیص فتق دیسک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پس از تشخیص قطعی، پزشک ممکن است با توجه به میزان حاد بودن مشکل درمان‌های جراحی یا غیر جراحی را به شما پیشنهاد دهد. در ادامه به جزئیات بیشتر این روش‌ها خواهیم پرداخت. اما اگر مشکل شما نیاز به درمان های جراحی داشته باشد، باید دستورالعمل های خاصی را رعایت کنید‌. در اغلب موارد پزشک پس از جراحی، داروهای ضد درد برای بیمار تجویز می‌کند. بیمار فقط با مشورت پزشک باید فعالیت های عادی زندگی خود را مجدد از سر بگیرد. بنابراین بازگشت به محل کار، رانندگی، ورزش و… بدون اجازه پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. برخی اوقات بیمار به توانبخشی تحت نظارت یا فیزیوتراپی ( فیزیوتراپی در دماوند ) بعد از جراحی نیاز دارد. بازگشت به فعالیت‌های روزمره باید گام به گام انجام شود. با این حال درد یک سیگنال و نشانه مهم برای این است که بیمار نیاز به کاهش سرعت در انجام فعالیت‌های روزمره خود دارد.

درد در ناحیه کمر

درمان های غیرجراحی

با توجه به کم بودن آسیب، مراجعه زودهنگام به پزشک و… درمان های غیرجراحی فتق دیسک کمر به کار گرفته می‌شوند. در غالب اوقات درمان اولیه‌ای که پزشک به بیمار توصیه می‌کند به شکل غیرجراحی و غیر تهاجمی است. گاهی اوقات توصیه می‌شود که فرد به مدت چند روز یا چند هفته سطح فعالیت خود را کم کند. این راهکار تا حد زیادی در کاهش التهاب عصب نخاعی موثر است. اگر درد خفیف یا متوسط باشد از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی استفاده می‌شود. تزریق اپیدورال توسط یک سوزن نخاعی تحت هدایت اشعه ایکس در جهت هدایت دارو به سطح دقیق فتق صورت می‌گیرد.

در بسیاری از موارد پزشک برای بیمار جلسات فیزیوتراپی را تجویز می‌کند. فیزیوتراپیست با توجه به تشخیص پزشک برنامه درمانی خاصی را طی جلسات متوالی برای فرد در نظر می‌گیرد. در مواردی که لازم باشد داروهای ضد درد و شل کننده عضلات هم همراه با فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می‌گیرند. درمان غیر تهاجمی می‌تواند به شکل کشش لگن، یخ و گرما درمانی، ماساژ ملایم، اولتراسوند، تحریک الکتریکی عضلات و… باشد. تمرینات کششی به شکل صحیح نیز در برنامه های درمانی وجود دارند.

آسیب به دیسک کمر

درمان های جراحی

همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم، برای درمان فتق دیسک کمر ممکن است از درمان‌های جراحی استفاده شود. اگر گزینه های درمانی غیر تهاجمی، داروها و فیزیوتراپی نتیجه بخش نباشند، درمان‌های جراحی تجویز می‌شوند. برای انجام عمل جراحی مواردی مانند سن بیمار، سلامت کلی فرد و… باید در نظر گرفته شوند. در اغلب موارد شاهد گزارش کاهش میزان درد پس از انجام عمل جراحی فتق دیسک هستیم. اما با این حال باز هم هیچ گونه تضمینی وجود ندارد که درمان جراحی نتیجه بخش باشد. یکی از درمان‌های جراحی جهت تسکین درد پا و سیاتیک ناشی از فتق دیسک لامینوتومی است. در این عمل در مرکز پشت و روی ناحیه فتق دیسک یک برش کوچک ایجاد می‌شود. ممکن است نیاز باشد که قسمتی از لامینا برداشته شود. در واقع جراح باید از این طریق راهی برای دسترسی به دیسک پیدا کند.

اگر برش از طریق پوست باشد، انتقال ماهیچه به پهلو انجام می‌شود. از این طریق جراح امکان دیدن پشت مهره ها را پیدا می‌کند. برای دسترسی به دیسک فتق ایجاد یک سوراخ کوچک بین دو مهره کافی است. بعد از اینکه دیسک توسط دیسککتومی برداشته شود، ممکن است که ستون فقرات نیاز به تثبیت پیدا کنند. معمولا فیوژن ستون فقرات را با لامینوتومی انجام می‌دهند. در موارد حاد تر ممکن است لامینکتومی انجام شود. در جراحی دیسک مصنوعی هم برش از طریق شکم انجام می‌شود. دیسک آسیب دیده برداشته شده و برایش جایگزین قرار داده می‌شود. معمولا افراد کمی هستند که کاندیدای این نوع جراحی باشند. برای انجام جراحی بیمار باید حداقل ۶ ماه تحت درمان های مربوط به فیزیوتراپی قرار گرفته باشد. در صورتی که فرد از سلامت کلی برخوردار باشد و عفونت، پوکی استخوان یا آرتریت نداشته باشد مجوز عمل داده می‌شود‌.

مطالب مرتبط :

شاک ویو تراپی خار پاشنه – درمان فلج بلز – لیزر تراپی در دماوند – تنگی کانال نخاعی – سندروم تونل کارپال – شین اسپلینت – گزگز دست و پا